W dzisiejszym wpisie wracam do „przesyłowej kuchni”. Po kolejnym wniosku strony przeciwnej o powołanie biegłego na okoliczność „zakresu korzystania” przedsiębiorcy przesyłowego z obciążonej nieruchomości mam wrażenie, że zapomina się o podstawowej funkcji służebności przesyłu. Istotą i celem tego ograniczonego prawa rzeczowego jest powstanie na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego prawa, dzięki któremu będzie mógł korzystać z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem urządzenia przesyłowego.
I to właśnie w ustawowym zwrocie „że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych” znajduje się źródło wielu nieporozumień i wykładni, która nie zawsze pozostaje w zgodzie z regulacjami ustawowymi.
Dokonując analizy powyższego zwrotu, należy zauważyć, że ustawodawca wprost w art. 49 § 1 Kc wskazuje, iż korzystanie z urządzenia przesyłowego polegać ma na doprowadzaniu lub odprowadzaniu płynów, pary, gazu, energii elektrycznej bądź w inny podobny sposób.
Czytając czasami opinie biegłych, bądź uzasadnienia sądów wskazujących na tzw. współczynnik korzystania z obciążonej nieruchomości przecieram oczy ze zdumienia, kiedy dociera do mnie, że zupełnie pomija się oczywisty fakt, iż przedsiębiorca przesyłowy korzystając z urządzenia przesyłowego 24. godziny na dobę, 365 dni w roku doprowadza lub odprowadza tym urządzeniem płyny, parę, prąd, gaz, etc. Czyli korzysta w tym zakresie przez cały czas z nieruchomości obciążonej! Nie może więc korzystać w tym zakresie w 10%, czy nawet 50%, ale korzysta z tej nieruchomości w 100% swoich praw przesyłowych. Rolą biegłego jest ustalić, jak się ma korzystanie przedsiębiorcy z fragmentu nieruchomości obciążonej, do zakresu uprawnień właściciela w tym zakresie. Przy czym nawet jeżeli biegły ustali, iż właściciel korzysta z nieruchomości obciążonej w 100% swoich możliwości (np. bez żadnych zakłóceń może uprawiać rolę), to współkorzystanie z obciążonego służebnością fragmentu nieruchomości będzie równe (tzn. współczynnik może wynosić 0,5/po 50%).
Ponadto ustawa wskazuje w art. 285 § 1 Kc w zw. z 305[4] Kc oraz 56 Kc, że zakres korzystania z urządzenia przesyłowego wyraża się również w ograniczeniu właściciela nieruchomości obciążonej w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, iż właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności. Z powyższego wynika, że jeśli biegły ustali na podstawie zapisów np. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub stosownych rozporządzeń, iż właściciel obciążonej nieruchomości nie może wykonywać pewnego fragmentu swoich uprawnień właścicielskich to korzystanie z nieruchomości przez właściciela nie może wynosić 100% tylko odpowiednio mniej (w tym zakresie konieczne jest posiadanie wiadomości specjalnych i to na tą okoliczność powoływany jest biegły). Wtedy współczynnik współkorzystania nie może być równy i powinien oddawać odpowiednio większy zakres ingerencji przedsiębiorstwa przesyłowego w nieruchomość obciążoną.
Dodatkowo zakres wykonywania służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego powinien uwzględniać takie okoliczności jak zajęcie cudzej nieruchomości w trakcie budowy w zakresie niezbędnym dla realizacji inwestycji, a później okoliczności, iż właściciel obciążonej nieruchomości musi znosić zainstalowanie cudzych urządzeń przesyłowych na jego gruncie, z równoczesnym uprawnieniem przedsiębiorcy do dalszego następującego w miarę potrzeby wstępu na obciążoną nieruchomość w celu podejmowania czynności wykonywanych dla utrzymania, konserwacji i remontu wybudowanych urządzeń. Niestety, zdarzają się z sytuacje, że zakres korzystania ze służebności przesyłu ograniczany jest jedynie do wykonywania czynności jak wyżej, przy zupełnym pominięciu faktu, iż służebność przesyłu polega na przesyle, o którym mowa w art. 49 § 1 Kc, a nie tylko na wykonywaniu incydentalnych czynności zachowawczych podejmowanych na infrastrukturze przesyłowej.
Powyższa wykładnia może wzbudzać kontrowersje, ale w mojej ocenie oddaje intencje ustawodawcy, który choć nie rozwinął się twórczo w art. 305[1] Kc, to na podstawie art. 305[4] Kc i innych przepisów prawa cywilnego i po części administracyjnego wypełnił treścią zakres korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych.
