Dziś kolejny wpis dotyczący zachowku, w którym postaram się wyjaśnić, komu zachowek się należy oraz w jakiej wysokości.
Punktem wyjścia po raz kolejny powinien być w tym przypadku art. 991 k.c., który do kręgu uprawnionych z tytułu zachowku zalicza zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy. Oczywistym jednak jest, że nie wszystkie osoby, o których mowa powyżej będą uprawnione do zachowku jednocześnie.
W pierwszej zatem kolejności uprawnionymi z tytułu zachowku są zstępni spadkodawcy oraz jego małżonek, dopiero w dalszym rzędzie stosowne roszczenie będzie mogło przysługiwać jego rodzicom. Rodzice bowiem będą mogli się domagać zachowku wówczas, gdy spadkodawca zstępnych nie ma lub zachodzą okoliczności, które każą traktować zstępnych tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku. Z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy zstępni odrzucili spadek, zostali uznani za niegodnych dziedziczenia oraz w razie zrzeczenia się dziedziczenia.
Ponadto pamiętać należy w tym miejscu, że uprawnienie do zachowku nie będzie przysługiwało małżonkowi spadkodawcy w sytuacji, gdy orzeczona została separacji (stosownie do art. 9351 k.c.).
Ponadto wyłączenie uprawnienie małżonka do zachowku może być także wynikiem orzeczenia sądu, jeżeli spadkodawca za życia wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy tegoż małżonka, a żądanie to okazało się zasadne. Jak wspomniano, włączenie to następuje na mocy orzeczenia sądu, a stosowne powództwo w tym zakresie wytoczone powinno zostać przez spadkobiercę ustawowego powołanego do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie później jednak niż w ciągu roku od otwarcia spadku.
Wysokość należnego zachowku także określona została w art. 991 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem, zachowek wynosi – co do zasady – 1/2 udziału spadkowego należnego w przypadku dziedziczenia ustawowego, a jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo zstępny uprawniony jest małoletni, wysokość zachowku wynosi 2/3 udziału spadkowego.
Z powyższego wynika zatem, że polski ustawodawca nie uzależnia samego uprawnienia do zachowku od sytuacji życiowej, jednakże różnicuje jego wysokość z uwagi na warunki osobiste uprawnionego.
O kolejnych zagadnieniach związanych z zachowkiem, w tym zasadach dotyczących określania wartości spadku stanowiącego podstawę obliczenia zachowku – już w kolejnych wpisach, zachęcamy do lektury!
