Choć już jakiś czas piszę na temat służebności przesyłu, zdaje się, że jeszcze nie wypowiedziałem się na temat długości trwania.
Ogólne wskazówki, co do powyższej wątpliwości znaleźć można w art. 305 [3] Kodeksu cywilnego, gdzie wskazano datę graniczną trwania tego ograniczonego prawa rzeczowego. Zgodnie z art. 305 [3] § 2 Kc „Służebność przesyłu wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa.”
Jak wskazuje się w orzecznictwie, zgodnie z tą normą „Służebność przesyłu może być ustanawiana na czas określony i nieokreślony, co oznacza, że dla urządzeń, które z nieruchomości mają być usunięte w dającej się określić perspektywie czasu, może być ustanowiona na czas, przez który będą się na nieruchomości znajdowały, a dla urządzeń, które mają na nieruchomości powstać - na bliżej nieokreśloną przyszłość (art. 305[3] § 2 Kc).” (tak Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 9 lipca 2015 r., sygn. I CSK 629/14).
W tym samym artykule znajduje się ponadto zapis, że „Służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.” (art. 305 [3] § 1 Kc). Zgodnie z tym przepisem, „urządzenia wymienione w art. 49 § 1 Kc, z chwilą ich połączenia z siecią należącą do przedsiębiorstwa, przestają być częścią składową nieruchomości i stają się samoistnymi rzeczami ruchomymi, które mogą być przedmiotem odrębnej własności i obrotu. Zgodnie zaś z art. 305[3] § 1 Kc służebność przesyłu przechodzi także „na nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC”. Konsekwentnie należy zatem przyjąć, że w razie przeniesienia własności części tych urządzeń, które tworzą jedną z sieci przesyłu, wchodzącą w skład sieci multimedialnej należącej do zbywcy, nabywca staje się właścicielem sieci stanowiącej przedmiot transakcji, a gdyby nie było możliwe techniczne wyodrębnienie tego przedmiotu - współwłaścicielem całej sieci.” (tak Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. II CSK 135/16, źródło Legalis). Jak widać, podejście Sądu Najwyższego do powyższego przepisu było niezwykle praktyczne.
Uzupełniając regulację zawartą w art. 305 [3] Kc ustawodawca wskazuje, że „Po wygaśnięciu służebności przesyłu na przedsiębiorcy ciąży obowiązek usunięcia urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, utrudniających korzystanie z nieruchomości. Jeżeli powodowałoby to nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.” (tak art. 305 [3] § 3 Kc).
Mając na uwadze powyższy przepis doradzam starannie formułować roszczenia związanez usunięciem nieaktywnych urządzeń przesyłowych. Jak wskazał jeden z sądów powszechnych to właściciela nieruchomości „obciążał obowiązek wykazania, że spełnione zostały przesłanki z art. 305 [3] Kc § 3 Kc, w szczególności, że stanowiące własność pozwanej urządzenia przesyłowe znajdujące się pod powierzchnią gruntów powodów utrudniają im korzystanie z nieruchomości. Powód podczas przesłuchania nie potrafił wyjaśnić w jakim zakresie obecność nieaktywnego obecnie kabla, posadowionego pod powierzchnią gruntu, utrudnia mu korzystanie z nieruchomości. Wskazał jedynie, że obecność tych kabli obniża wartość nieruchomości. Powód przyznał przy tym, że sporny kabel znajduje się w pasie działki wraz z innymi urządzeniami przesyłowymi, w tym zajmującym znacznie szerszy pas gruntu gazociągiem. Usunięcie spornego kabla nie przywróciłoby więc powodom niczym nieograniczonego posiadania tej części nieruchomości. (…) Stąd przy założeniu, że niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie przepis art. 305 [3] Kc § 3 Kc powództwo o usunięcie urządzeń przesyłowych podlegało oddaleniu z uwagi na niewykazanie przesłanki pozytywnej zawartej w tym przepisie oraz spełnienie przesłanek negatywnych przemawiających przeciwko uwzględnieniu tego roszczenia.” (tak Wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku - I Wydział Cywilny z dnia 15 stycznia 2016 r., I C 132/14: źródło Legalis, orzeczenie prawomocne).
Osobiście nie zgadzam się z powyższym rozstrzygnięciem, bo już samo obniżenie wartości nieruchomości na skutek lokalizacji obcego urządzenia na gruncie powoduje trudności w rozporządzaniu nieruchomością (a więc w korzystaniu z niej), niemniej orzeczenie to obrazuje z jakimi problemami spotykają się właściciele gruntów, na których znajdują się nieaktywne już urządzenia przesyłowe.
fot. pixabay
