Od 1 stycznia 2022 roku obowiązują znowelizowane przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie (Dz. U. z 2020 r., poz. 1133); dalej: „ustawa o sporcie”. Na mocy wprowadzonych zmian przede wszystkim poszerzono uprawnienia ministra właściwego do spraw kultury fizycznej (dalej: „Minister”) w zakresie przyznawania stypendiów sportowych młodym zawodnikom kadry narodowej, ale również zawodnikom i trenerom w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Podwyższono podstawę wymiaru stypendium sportowego, a także zwiększono wysokość tzw. „emerytury olimpijskiej”.
Wskazane nowelizacje to efekt ustawy z dnia 1 października 2021 roku o zmianie ustawy o sporcie (Dz. U. z 2021 r., poz. 2142). Jej postanowienia weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku. Poniżej prezentujemy najważniejsze zmiany.
Nowe stypendium sportowe dla młodych członków kadry narodowej
Za sprawą dodanego do Ustawy o sporcie art. 32b Minister zyskał uprawnienie do przyznawania stypendium sportowego członkowi kadry narodowej, który ukończył 16 lat i jednocześnie nie ukończył 23 lat. Stypendium może zostać przyznane w szczególnie uzasadnionych przypadkach w wysokości nieprzekraczającej 2-krotności podstawy wymiaru na okres do 12 miesięcy (art. 32b ust. ustawy o sporcie). Minister może je przyznać z własnej inicjatywy, ale również na wniosek polskiego związku sportowego lub Instytutu Sportu – Państwowego Instytutu Badawczego (art. 32b ust. 3 ustawy o sporcie).
Warunkiem otrzymania stypendium jest zobowiązanie młodego członka kadry narodowej w formie pisemnej do realizacji programu przygotowań do igrzysk olimpijskich, igrzysk paraolimpijskich, igrzysk głuchych lub olimpiady szachowej albo programu przygotowań do mistrzostw świata lub mistrzostw Europy, opracowanego przez właściwy polski związek sportowy, oraz do udziału w tych zawodach (art. 32b ust. 2 ustawy o sporcie).
Ustawodawca dostrzegł, że wiek 16-23 lata to w sporcie kluczowy moment kariery. Wiek, w którym młodzi sportowcy wkraczają w dorosłość i podejmują decyzje o przyszłości, nauce czy sposobach zarobkowania. Często prowadzi to do kończenia przez nich karier sportowych. Minister w celu przeciwdziałania temu negatywnemu zjawisku uzyskał instrument, dzięki któremu będzie w stanie zapewnić dodatkowe wsparcie młodym sportowcom.
Nowe stypendium sportowe dla zawodnika lub trenera w szczególnie uzasadnionych przypadkach
Wskutek nowelizacji Minister uzyskał również uprawnienie do przyznawania stypendium sportowego zawodnikowi lub trenerowi w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Może ono zostać przyznane w wysokości nieprzekraczającej 2-krotności podstawy na okres 12 miesięcy (art. 32c ust. 1 ustawy o sporcie).. W tym wypadku Minister może przyznać takie stypendium wyłącznie z własnej inicjatywy (art. 32c ust. 2 ustawy o sporcie). Stypendium może uzyskać tylko taki zawodnik i trener, który nie był karany dyscyplinarnie za doping w sporcie dyskwalifikacją w wymiarze jednostkowym większym niż 24 miesiące lub więcej niż raz bez względu na jej jednostkowy wymiar (art. 32c ust. 3 ustawy o sporcie).
Ten rodzaj stypendium jest kierowany dla zawodników, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji sportowej lub życiowej, a jednocześnie których celem jest kontynuowanie kariery sportowej. Co niezwykle ważne, stypendium tym mogą być objęci zawodnicy bez względu na osiągane wyniki sportowe. Minister może przyznać stypendium również zawodnikom, którzy nie są członkami kadry narodowej ani nie otrzymują wsparcia z polskiego związku sportowego. Okolicznościami uzasadniającymi przyznanie stypendium prze Ministra mogą być w szczególności długotrwała kontuzja, niespełnienie wygórowanych norm czy kwalifikacji sportowych, przerwanie kariery z powodów osobistych lub rodzinnych.
Jeśli natomiast chodzi o trenerów, zwłaszcza tych wyróżniających się, to stypendium ma stanowić dla nich dodatkowe wsparcie. Ustawodawca dostrzegł, że wynagrodzenia trenerów poza kadrami narodowymi i najwyższymi klasami rozgrywkowymi w grach zespołowych są z reguły bardzo niskie. Niejednokrotnie prowadzi to trenerów do rezygnacji z wykonywania tej pracy lub przynajmniej do poszukiwania dodatkowego źródła zarobkowania. Minister również w tym zakresie uzyskał instrument, dzięki któremu może przeciwdziałać temu negatywnemu zjawisku.
Status stypendysty sportowego
Co istotne, wskutek zmiany brzmienia art. 33 ust. 1 ustawy o sporcie osoba pobierająca stypendium sportowe z art. 32b lub 32c również uzyskała status stypendysty sportowego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423, z późn. zm.), a okres ich pobierania zalicza się do okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100, 1162 i 1621) oraz do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Wzrost maksymalnej wysokości stypendium sportowego dla zawodnika kadry narodowej pomimo braku wyników sportowych do wysokości 2-krotności podstawy
W celu zachowania spójności regulacyjnej nowych rozwiązań stypendialnych z dotychczasowymi rozwiązaniami, ustawodawca zdecydował się również podwyższyć z pułapu 1,5 krotności do 2-krotności podstawy wymiaru wysokość stypendium sportowego z art. 32a ust. 1 ustawy o sporcie (stypendium sportowe dla zawodnika kadry narodowej pomimo braku wyników sportowych).
Możliwość pobierania więcej niż jednego stypendium sportowego
Ustawodawca zmienił także brzmienie art. 32 ust. 1e ustawy o sporcie. Zgodnie z aktualną treścią przepisu „W tym samym okresie można pobierać tylko jedno stypendium sportowe, o którym mowa w ust. 1 oraz art. 32a ust. 1”. Taka konstrukcja przepisu oznacza, że ograniczenie co do możliwości pobierania więcej niż jednego stypendium nie dotyczy nowych rodzajów stypendiów z art. 32b i art. 32c. W praktyce, sportowcy, którzy pobierają już stypendium na podstawie art. 32 ust. 1 lub art. 32a ust. 1 mogą bez przeszkód otrzymać jako dodatkowe świadczenie stypendium określone w art. 32b lub 32c ustawy o sporcie.
Wzrost wysokości świadczenia z art. 36 ust. 1 ustawy o sporcie - tzw. „emerytury olimpijskiej” i objęcie nim uczestników olimpiady szachowej
Ustawodawca zdecydował się na podwyższenie tzw. „emerytury olimpijskiej”. W efekcie dokonał zmiany brzmienia art. 36 ust. 3 ustawy o sporcie w zakresie zwiększenia mnożnika kwoty bazowej służącego ustaleniu wysokości świadczenia z 1,4 do 1,8. Legislator zauważył bowiem, że wartość mnożnika pozostaje niezmienna od 2016 roku, a jego wysokość powinna zabezpieczać podstawowe potrzeby najlepszych polskich sportowców, medalistów igrzysk olimpijskich, paraolimpijskich i igrzysk głuchych, którzy zakończyli już karierę sportową.
Polski prawodawca zauważył także rosnącą popularność szachów. Również wobec rangi olimpiady szachowej równej igrzyskom olimpijskim, zdecydował się na dodanie pkt 1a) do art. 36 ust. 1 ustawy o sporcie i tym samym objęcie świadczeniem również reprezentantów Polski na olimpiadzie szachowej.
Nowy tryb realizacji zadań publicznych w zakresie działań związanych z dofinansowaniem sportu
W ramach nowelizacji wprowadzono również do art. 29 ustawy o sporcie ust.8 w brzmieniu: Minister właściwy do spraw kultury fizycznej, w zakresie działań związanych z dofinansowaniem sportu, może zlecić podmiotom wskazanym w ogłoszeniu o naborze wniosków realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert, o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przepisy art. 47 i art. 151 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych stosuje się odpowiednio.
Intencją ustawodawcy przy wprowadzeniu tej zmiany była chęć zapewnienia elastycznego podejścia do kwestii dofinansowania zadań z zakresu sportu. Zmiana ma przyczynić się do zwiększenia efektywności wykorzystania środków publicznych i ułatwić wnioskodawcom ubieganie się o dofinansowanie. Sam Minister ma z kolei uzyskać możliwość odformalizowanego trybu zlecania realizacji zadań i przyspieszenia procesu dotowania sportu.
Wśród całokształtu wprowadzonych do ustawy o sporcie nowelizacji szczególnie zwraca uwagę poszerzenie uprawnień Ministra w zakresie możliwości przyznawania stypendiów sportowych oraz trybu realizacji zadań publicznych. Środowisko sportu ze szczególnym zadowoleniem powinno przyjąć rozszerzenie zakresu podmiotowego osób mogących uzyskać stypendium sportowe o trenerów oraz zawodników niebędących członkami kadry narodowej.
