Piłkarze PKO Bank Polski Ekstraklasy walczą w rundzie wiosennej już od początku lutego, ale mają do dyspozycji podgrzewane murawy, sztuczne oświetlenie, co wynika z wymogów licencyjnych i tak już jest od kilku dobrych lat, zatem rozegrali już w tym roku aż siedem kolejek. Pierwszoligowcy są na boiskach już od ostatniego weekendu lutego, a po jednej, dwie kolejki rozegrali już przedstawiciele „małych” lig. Nic dziwnego, bowiem wczoraj zawitała do nas kalendarzowa wiosna, a słońce coraz pewniej przebija się przez chmury. W tym roku nie było też problemów z długą zimą i śniegiem zalegających na murawach boisk niższych klas, co często zdarza się zwłaszcza w terenach górskich. Skoro jest na czym grać, to jest i co grać. Wiosna to czas nadrabiania strat punktowych z jesieni i czas walki tytuły, awanse do wyższych lig, ale to też dla niektórych walka o utrzymanie w lidze. Każdy szuka punktów na boisku, ale niektórzy też czyhają na walkowery. To co roku, im bliżej do końca rozgrywek, tym trudniejszy czas dla organów prowadzących rozgrywki i organów odwoławczych. Trwa szukanie kruczków i łapanie rywali, a to na nieuprawnionym zawodniku, a to na sprawdzaniu tożsamości a to na źle przygotowanym, wręcz nie nadającym się do gry boisku, a to inspiracja do dzisiejszego artykułu.
Protest dotyczący zawodów, protest dotyczący tożsamości zawodnika, zastrzeżenia dotyczące stanu pola gry to pojęcia uregulowane w § 9 Uchwały nr IX/140 z dnia 3 i 7 lipca 2008 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie organizacji rozgrywek w piłkę nożną, zwanej dalej na potrzeby tego bloga Uchwałą.
Oczywiście szczegółowe regulacje zawarte są w regulaminach rozgrywek. Dla rozgrywek szczebla centralnego: Ekstraklasy, I ligi, II ligi i III ligi są to regulaminy rozgrywek uchwalane przez Zarząd Polskiego Związku Piłki Nożnej, a dla niższych lig, od IV ligi w dół – przez wojewódzkie związki piłki nożnej. W regulaminach znajduje się wiele bezpośrednio implementowanych z Uchwały przepisów, ale też wiele regulacji jest innych niż te zawarte w Uchwale. O ile na szczeblu centralnym podobnie jak w międzynarodowych rozgrywkach czy to reprezentacyjnych czy klubowych, czy także w liczących się ligach zagranicznych przepisy są podobne i jak obowiązuje 5 zmian (wymian) zawodników tam to i u nas także. W niższych ligach zmian jest więcej, ale to normalne. Zawodnicy chcą grać, piłka to pasja, po pracy, po innych zajęciach, więc dobrze, że rezerwowi w większych wymiarze niż 3 lub 5 zawodników mogą pojawić się na murawie z ławki.
Na podstawie Uchwały, bo postanowienia regulaminów rozgrywek trzeba już sobie indywidualnie czytać i analizować omówię kilka najważniejszych kwestii z § 9 Uchwały.
Zgodnie § 9 ust. 1 Uchwały, zastrzeżenia dotyczące stanu pola gry mogą być wnoszone do sędziego przed zawodami oraz w ich trakcie. Zastrzeżenia te muszą być przez sędziego zbadane, a w uzasadnionych przypadkach musi on – poprzez kapitana drużyny gospodarzy – wyznaczyć organizatorom czas na usunięcie ewentualnych usterek. Sędzia zawiera w sprawozdaniu z zawodów treść tych zastrzeżeń i wydane zarządzenia, tylko jeśli miało to praktyczne znaczenie (np. opóźnione rozpoczęcie meczu). I od razu taka uwaga – zastrzeżeń tych nie można już wnosić po końcowym gwizdku sędziego. Co do treści zastrzeżeń i zarządzeń sędziego zawartych w protokole do podpisu i potem w sprawozdaniu, to oczywiście, gdy się z nimi nie zgadzamy, jako kierownik lub kapitan to wpisujemy, że nie zgadzamy się i podajemy swoją wersję zdarzeń. Ma to później znaczenie przy weryfikacji wyniku z boiska i ewentualnej weryfikacji zawodów jako walkower.
W ust. 2 – uregulowane zostały protesty dotyczące tożsamości zawodników drużyny przeciwnej. Te protesty mogą być wnoszone – najpóźniej do momentu zakończenia zawodów – przez kapitana drużyny. Sprawdzenia tożsamości zawodników dokonuje sędzia przed zawodami, w czasie przerwy między częściami gry lub po zawodach (zależnie od tego, kiedy wpłynął protest), zawsze w obecności kapitanów obu drużyn (w zawodach drużyn młodzieżowych kapitanowi może towarzyszyć jedna z wpisanych do protokołu osób funkcyjnych). Przekazana przez sędziego kapitanowi informacja o pomeczowym sprawdzaniu tożsamości zobowiązuje wskazanych zawodników, uczestniczących w meczu w chwili zgłaszania protestu, do pozostania w miejscu rozgrywania zawodów do pełnej dyspozycji sędziego we wskazanym przez niego miejscu. Jeżeli opinia sędziego dotycząca protestu nie satysfakcjonuje wnoszącego kapitana, sędzia musi umieścić w sprawozdaniu z zawodów treść jego protestu, wraz z podpisem wnoszącego kapitana (w zawodach drużyn młodzieżowych – kierownika drużyny). Zgłaszamy najpóźniej przed zakończeniem meczu, nigdy po meczu. Po meczu oczywiście może być sprawdzanie tożsamości, jeśli zostało ono zgłoszone po rozpoczęciu drugiej połowy. Zatem jeśli wiemy, że po meczu sędzia będzie sprawdzać, bo tak nas poinformował w czasie zawodów, to zawodnicy nie uciekają pod prysznic, nie pakują się w pośpiechu do samochodów, choć nieraz mogą spieszyć się na służbę czy to na zmianę do pracy (jak to bywa w niższych ligach) tylko oczekują tego sprawdzenia przez sędziego. Pamiętajmy, że to wynika z regulaminu rozgrywek, jaki trzeba mieć dokument i ma to być dowód osobisty, paszport, legitymacja szkolna, inny urzędowy dokument ze zdjęciem (prawo jazdy, książeczka wojskowa). Może to być też dokument w aplikacji m-obywatel, ale nie może być to zdjęcie dokumentu, np. pokazywane w smartfonie sędziemu, bo nie jest to urzędowy dokument.
Teraz o protestach w sprawie zawodów. Te protesty zostały uregulowane w § 9 ust. 3 Uchwały. Muszą one być dostarczone organowi prowadzącemu rozgrywki w terminie 48 godzin od zakończenia meczu, przy czym kopie protestów powinny być przekazane stronie przeciwnej. Dostarczamy najczęściej mailowo (najlepiej z oryginałem wysyłanym pocztą tradycyjną). Doręczamy w oryginale związkowi, w kopii – klubowi przeciwnemu. Takie protesty muszą być wysyłane z maila, który w wojewódzkim związku piłki nożnej jest oznaczony jako adres mailowy do doręczeń. Nigdy nie wysyłamy tego z innego adresu, np. jakiegoś naszego prywatnego, bo nie jest to oficjalne doręczenie i ono skutków prawnych doręczenia nie wywiera. To z kolei jest regulacja § 9 ust. 3 Uchwały.
Przechodząc do ust. 4, warto zapamiętać obowiązki kapitana i kierownika drużyny. Zgodnie z ust. 4, przed rozpoczęciem zawodów kapitanowie i kierownicy drużyn podpisują protokoły z wypisanymi imionami nazwiskami zawodników zgłoszonych do zawodów oraz osób funkcyjnych zajmujących miejsca w strefie technicznej. Po zakończeniu zawodów kierownicy drużyn podpisują sporządzoną przez sędziego informację (załącznik do sprawozdania) o karach indywidualnych i innych zdarzeniach dyscyplinarnych – bez względu na to, że wnoszą do tych opisów uwagi. Co do samych uwag, jeśli je mamy, to je wpisujemy do załącznika. Skoro są, należy je wpisać. Chodzi o to, żeby potem nie powoływać się przed organami związkowymi na swoje wersje wydarzeń, nijak nie pokrywające się z wersją sędziego zawartą w sprawozdaniu. Warto też przytoczyć np. przepis § 10 ust. 3 lit h) Regulaminu Rozgrywek Dolnośląskiego Związku Piłki Nożnej na sezon 2021/2022:
„Wszelkie opisy istotnych sytuacji, w tym obligatoryjnie tych, które mogą skutkować sankcjami wobec, któregokolwiek z klubów, zawodników, sędziów, osób funkcyjnych i innych stron muszą znaleźć swoje odzwierciedlenie w załączniku do sprawozdania. W przypadku opisu sędziego, zdaniem klubu niezgodnego z zajściami podczas meczu (nieprecyzyjny zapis lub sytuacja została błędnie zinterpretowana), kierownik pod rygorem pominięcia przez Komisje Odwoławczą Dol. ZPN w postępowaniu wyjaśniającym twierdzeń przeciwnych do treści sprawozdania i załącznika, winien wpisać ww. twierdzenia przeciwne na odwrocie załącznika do sprawozdania, a sędzia ma obowiązek umożliwić kierownikowi dokonanie takiego wpisu na załączniku. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku i powoływaniu się na nieopisane w załączniku okoliczności w postępowaniu odwoławczym, kierownikowi za niedopełnienia tego obowiązku wymierza się karę finansową 150 PLN.”
Pamiętajmy, że organy, rozpatrując sprawy i nie mając zastrzeżeń w załącznikach. Zgodnie z art. 136 §1 Regulaminu Dyscyplinarnego, każda ze stron postępowania oraz świadkowie uprawnieni są do złożenia wyjaśnień lub zeznań w formie pisemnej lub ustnej, ale już zgodnie z §2 organ dyscyplinarny może zaniechać czynności, o których mowa w § 1 oraz wydać orzeczenie bez uprzedniego wzywania strony jeżeli podstawą orzeczenia jest raport sędziego głównego, sędziego asystenta, obserwatora lub delegata. Mamy bowiem wynikające z art. 116 § 2 Regulaminu Dyscyplinarnego domniemanie prawdziwości sprawozdań osób delegowanych. Zgodnie z tym, fakty zawarte w sprawozdaniach osób delegowanych do wzięcia udziału w meczu objęte są domniemaniem prawdziwości. Nie wyłącza to możliwości przeprowadzenia dowodu przeciwnego.
Warto też nagrywać mecze kamerami. Zawsze są to dowody na przewinienia lub ich brak w postępowaniu dyscyplinarnym czy na inne bardziej lub mniej doniosłe okoliczności także stricte związane z przepisami rozgrywkowymi.
Zgodnie § 9 ust. 5 Uchwały, w sprawach dotyczących weryfikacji meczów oraz przy rozpatrywaniu protestów w sprawie zawodów obowiązuje zasada dwuinstancyjności:
1) w rozgrywkach Ekstraklasy i Pucharu Ekstraklasy pierwszą instancją jest Komisja Ligi Ekstraklasy SA, a drugą instancją Najwyższa Komisja Odwoławcza PZPN;
2) w rozgrywkach I i II ligi, Pucharu Polski na szczeblu centralnym, Superpucharu, Centralnej Ligi Juniorów U-19, Centralnej Ligi Juniorów U-17, Centralnej Ligi Juniorów U-15, Ekstraligi i I ligi kobiet, Pucharu Polski kobiet, I Polskiej Ligi Futsalu, Halowego Pucharu Polski, Ekstraligi i I ligi Futsalu kobiet pierwszą instancją jest Komisja ds.Rozgrywek i Piłkarstwa Profesjonalnego PZPN, a drugą instancją Najwyższa Komisja Odwoławcza PZPN;
3) w rozgrywkach III ligi i II ligi kobiet prowadzonych z upoważnienia przez wyznaczone związki piłki nożnej pierwszą instancją jest wydział właściwy w sprawie gier i ewidencji danego związku piłki nożnej, a drugą instancją Komisja ds. Rozgrywek i Piłkarstwa Profesjonalnego PZPN;
4) w rozgrywkach innych niż wymienione w pkt 3 prowadzonych przez związki piłki nożnej pierwszą instancją jest wydział właściwy w sprawie gier i ewidencji danego związku piłki nożnej, a drugą instancją związkowa komisja odwoławcza;
5) w rozgrywkach młodzieżowych reprezentacji WZPN, prowadzonych z upoważnienia przez wyznaczone związki piłki nożnej, pierwszą instancją jest wydział właściwy w sprawie gier i ewidencji danego związku piłki nożnej, a drugą instancją Komisja ds. Piłkarstwa Amatorskiego i Młodzieżowego PZPN;
6) w młodzieżowych rozgrywkach piłki nożnej kobiet organizowanych przez Komisję ds. Piłkarstwa Kobiecego PZPN, pierwszą instancją jest Komisja ds. Piłkarstwa Kobiecego PZPN, a drugą instancją Komisja ds. Rozgrywek i Piłkarstwa Profesjonalnego PZPN;
7) w rozgrywkach Ekstraklasy futsalu pierwszą instancją jest Komisja Ligi Futsal Ekstraklasy, drugą instancją Najwyższa Komisja Odwoławcza PZPN;
8) w młodzieżowych rozgrywkach futsalu organizowanych przez Komisję ds. Futsalu i Piłki Plażowej PZPN, pierwszą instancją jest Komisja ds. Futsalu i Piłki Plażowej PZPN, a drugą instancją Komisja ds. Rozgrywek i Piłkarstwa Profesjonalnego PZPN.
Jeżeli sprawy są sprawami dyscyplinarnymi, to do nich stosuje się postanowienia Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN i tak jest we wszystkich rodzajach rozgrywek (§ 9 ust. 6 Uchwały). Mowa tu o niesportowych zachowaniach, rażących faulach, groźbach i innych uregulowanych RD. Takie sprawy prowadzą też organy dyscyplinarne, a nie te, które prowadzą rozgrywki. O właściwości organów rozgrywkowych w poszczególnych sprawach jest mowa w cytowanym powyżej § 9 ust. 5 Uchwały.
I tu bardzo ważna sprawa – terminy. Odwołania od decyzji dyscyplinarnych - zgodnie z art. 144 § 3 Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN – wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. W przypadku niemożności doręczenia orzeczenia na adres strony zawarty w aktach sprawy, doręczenie uznaje się za skuteczne w dacie dokonania adnotacji doręczyciela o niemożności doręczenia.
Natomiast odwołania od decyzji organów w pierwszej instancji, o których mowa w ust. 5, mogą być wnoszone w terminie 3 dni od daty doręczenia pisemnego uzasadnienia decyzji za pośrednictwem organu, który wydał decyzję (§ 9 ust. 7 Uchwały).
Na koniec warto jeszcze podać trzy zasady wynikające z (§ 9 ust. 8-10) Uchwały. I tak, w przypadku nierozstrzygnięcia zastrzeżenia lub protestu w ciągu 1 miesiąca, stronie zainteresowanej służy prawo wniesienia skargi na bezczynność organu pierwszej instancji, składanej bezpośrednio organu do drugiej instancji. Ponadto, decyzje rozgrywkowe podjęte w drugiej instancji są ostateczne, a w przypadku uwzględnienia protestu kaucja podlega zwrotowi.
