Zgodnie z art. 710 Kodeksu cywilnego umowa użyczenia to stosunek prawny, w którym użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy, natomiast biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Cechą charakterystyczną umowy użyczenia jest jej nieodpłatność, co oznacza, że użyczający nie osiąga żadnych korzyści finansowych i zysku, nie jest też zobowiązany do utrzymania przedmiotu użyczenia, ani nie obciążają go koszty związane z utrzymaniem rzeczy w stanie nadającym się do umówionego użytku.
Ponoszenie zwykłych kosztów utrzymania natomiast ustawodawca traktuje jako normalne następstwo korzystania z rzeczy, leżące w gestii biorącego w użyczenie jako wyłącznego zainteresowanego. Bez wątpienia zaś i w zgodzie ze stanowiskiem doktryny przez pojęcie zwykłych kosztów utrzymania uznać należy wydatki i nakłady konieczne poczynione na rzecz, pozwalające zachować rzecz w stanie niepogorszonym, utrwalającym jej właściwości i przeznaczenie, czyli wydatki i nakłady pozwalające utrzymać substancję rzeczy w zakresie sprzed zawarcia umowy. Za takie nakłady uważa się przykładowo koszty konserwacji, przeprowadzania bieżących remontów, czy drobnych napraw.
Natomiast poniesienie przez biorącego w użyczenie innych niż zwykłe kosztów i nakładów na rzecz rodzi określone uprawnienia, o których mowa w przepisach o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Zgodnie bowiem z art. 713 KC do innych (niż zwykłe i konieczne) wydatków poniesionych przez biorącego w użyczenie stosuje się przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia i na podstawie tych przepisów odbywa się ewentualne ich rozliczenie. Zaznaczyć jednakże należy, że do obowiązków osoby prowadzącej cudze sprawy bez zlecenia, w oparciu o art. 753 KC, należy przede wszystkim zawiadomienie osoby, której sprawę się prowadzi, a także złożenie rachunku z prowadzonej sprawy. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia nie może bowiem sprzeciwiać się woli tej osoby. Biorący w użyczenie będzie mógł zatem żądać zwrotu wydatków i nakładów użytecznych tylko w sytuacji zaistnienia szczególnych warunków.
Co więcej, jeżeli poczynione nakłady i wydatki zostały dokonane bez wyraźnej potrzeby lub korzyści użyczającego lub wbrew jego woli, biorący w użyczenie powinien przywrócić stan poprzedni, a poniesione nakłady może zabrać, o ile nie spowoduje to uszkodzenia przedmiotu użyczenia. W przeciwnym wypadku nie może on nie tylko domagać się zwrotu wydatków, ale również będzie odpowiedzialny za wyrządzoną szkodę.
Warto również zaznaczyć, że biorący w użyczenie może także poczynić na rzecz nakłady zbytkowe (czyli takie, które mają na celu nadanie rzeczy wyglądu lub charakteru odpowiadającego szczególnemu upodobaniu tego, kto tych nakładów dokonuje), lecz czyniąc tego rodzaju nakłady i wydatki, biorący musi się liczyć z tym, że zwrotu tych wydatków nie będzie mógł w ogóle żądać od użyczającego.
