Na powyższe pytanie odpowiedział sąd w sprawie z pozwu przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi o zwrot nienależenie w ocenie profesjonalisty naliczonych i wypłaconych odsetek. Sprawa dotyczyła roszczenie jakie skierował syndyk upadłej firmy quasi-inwestycyjnej, w swym działaniu analogicznej do osławionej już Amber Gold.
Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynikało, że w zawartej umowie, zbliżonej w swej konstrukcji do depozytu nieprawidłowego ustalone zostało dla pozwanego konsumenta wynagrodzenie w wysokości odsetek umownych w zamian za umożliwienie przedsiębiorcy rozporządzenia przekazanym przez pozwanego kapitałem. Tym samym przedmiotowa umowa inwestycyjna miała niewątpliwie charakter odpłatny. W ocenie Sądu przyznane jej postanowieniami wynagrodzenie przysługujące pozwanemu, ustalone na poziomie 20% w skali miesiąca brutto, więc licząc z częścią potrącaną na podatek od zysków kapitałowych, nie stanowiło rażącej nieekwiwalencji świadczeń, nawet pomimo niewątpliwego faktu przekraczania przez owo wynagrodzenie wysokości odsetek maksymalnych określonych treścią art. 359 § 2[2] Kodeksu cywilnego.
Dokonując w sprawie tak odważnej wykładni, Sąd wskazywał, że funkcją instytucji odsetek maksymalnych jest przede wszystkim ochrona strony słabszej kontraktu zawierającej umowę z silniejszym graczem rynkowym. Ochroną objęty jest więc dłużnik, którym akurat co do zapłaty na rzecz pozwanego umówionego wynagrodzenia pozostawała powodowa spółka, jednakże rozumiany zwyczajowo, a więc w najczęstszym układzie stosunków gospodarczych jako osoba fizyczna, będąca klientem instytucji finansowej. Nie można bowiem stosować przepisów o odsetkach maksymalnych bez uwzględnienia rażącej dysproporcji pozycji rynkowej obu podmiotów.
W niniejszej sprawie wierzycielem był konsument (pozwany), który zawarł umowę z przedsiębiorcą, profesjonalnym podmiotem z branży usług finansowych, który zobowiązał się świadczyć na jego rzecz umówioną kwotę w zamian za wpłaconą przez pozwanego sumę pieniężną, postawioną do swobodnej dyspozycji spółki przez okres 6 miesięcy. W przedmiotowym postępowaniu Sąd miał zatem do czynienia właśnie z taką odwróconą sytuacją kontraktową, kiedy to fachowiec – przedsiębiorca zobowiązał się względem konsumenta (osoby fizycznej) do wypłaty tak wysoko umówionych zysków. Skoro więc przedsiębiorca w taki sposób ukształtował swoje obowiązki, co istotne ukształtował je w istocie jednostronnie, albowiem jak wskazywał pozwany podczas przesłuchania i co zresztą w przypadku podobnych jak powoda podmiotów jest normą, postanowienia kontraktu nie były w żadnej mierze negocjowalne przez klienta, to najwyraźniej, przyjmując, że prowadzenie działalności gospodarczej zorientowane jest z istoty swej na osiąganie zysku, zakładał możliwość przeprowadzenia inwestycji umożliwiających wypłacenie pozwanemu umówionego wynagrodzenia. Nie sposób więc uczynić pozwanemu zarzuty, że owe warunki, w sposób oczywisty dla niego korzystne, przyjął.
W takiej sytuacji skorzystanie przez powoda z dobrodziejstwa limitacji należnego świadczenia w oparciu o przepis o odsetkach maksymalnych, należałoby oceniać w kategorii naruszenia zasad współżycia społecznego, w ramach których obecnie centralne miejsce zajmuje szeroko rozumiana ochrona praw konsumenta oraz dobrych obyczajów rynkowych, i na podstawie art. 5 Kc odmówić stronie powodowej w tym zakresie ochrony prawnej.
Powyższe orzeczenie, zapadłe w sprawie rozpoznanej przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej wyrokiem z dnia 17 stycznia 2017 r. (sygn. I C 1083/15, niepublikowane) nie jest prawomocne, ale wskazuje, że przepisów nie należy traktować „mechanicznie”, bez uwzględniania pozostałych norm, w szczególności tych dotyczących ochrony praw słabszej strony stosunku prawnego, czy odnoszących się do podstawowych zasad porządku prawnego jaką są z pewnością dobre obyczaje. Komentowane orzeczenie wpisuje się również w szerszy trend ochrony praw konsumentów, o którym pisałem już we wcześniejszych wpisach.
