Nieprzerwanie trwa ożywiona dyskusja związana z kwestiami kierunku prawnej regulacji e-sportu. Można spotkać się nawet z opiniami, że e-sport jest w fazie swoistego rodzaju eksperymentu regulacyjnego. Wydaje się, że zagadnieniem, które najczęściej pojawia się w tego rodzaju dywagacjach jest ochrona prawna profesjonalnych graczy, w tym w szczególności graczy niepełnoletnich poprzez wprowadzenie minimalnych standardów, jakim powinny odpowiadać umowy zawierane z takimi osobami.
Poniżej przedstawiam zasadnicze przepisy prawa powszechnego odnoszące się do umów zawieranych z graczami poniżej 18. roku życia.
Zgodnie z art. 3045 Kodeksu pracy wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy, które może wydać po uzyskaniu:
- pisemnej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
- opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej stwierdzającej brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
- orzeczenia lekarza stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
- opinii dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącej możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych - jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu.
Poza przypadkami wymienionymi powyżej, zatrudnianie dziecka, które nie osiągnęło 16. roku życia, może nastąpić w sytuacjach i na zasadach przewidzianych dla młodocianych, uregulowanych w dziale dziewiątym Kodeksu pracy.
Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, które to nie mogą powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie mogą utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204 k.p.
Warto zwrócić uwagę na art. 22 §3 k.p., który stanowi, że osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać. Kodeks pracy nie reguluje kwestii zdolności do czynności prawnych, dlatego też zachodzi potrzeba odpowiedniego zastosowania przepisów Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 k.p., które to konstruują zdolność do czynności prawnych w oparciu o wiek małoletniego (Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Natomiast pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście). Zgodnie z art. 15 k.c. ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat 13, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Przy czym pamiętać należy, że zgodnie z art. 14 k.c. czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może jednak sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych. Z kolei strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
Istotne znaczenie ma także treść art. 21 k.c., który stanowi, że osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. Celem tego przepisu jest zatem poszerzenie autonomii osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, której przepisy szczególne przyznają kompetencję do samodzielnego zawarcia umowy o pracę (art. 22 §3 k.p.). W myśl art. 21 k.c. rozporządzenie zarobkiem osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych nie podlega kontroli przedstawiciela ustawowego. W odniesieniu do rodziców, jako opiekunów prawnych zasada ta została także wyrażona w art. 101 §2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, według którego zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Fakt, że rozporządzanie zarobkiem przez osobę mającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych nie wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, nie oznacza, że taki przedstawiciel nie powinien interesować się tym, w jaki sposób osoba ta rozporządza swoim zarobkiem i czy nie wykorzystuje go niewłaściwie np. przeznaczając zarobione środki finansowe na zakup narkotyków. Wówczas istniej możliwość, aby zwrócić się do sądu opiekuńczego o wydanie postanowienia określającego sposób dysponowania osiąganymi środkami.
Należy mieć na uwadze, że wielość stosunków prawnych, których stroną może być gracz w e-sporcie ze względu na specyficznych charakter e-sportu (w szczególności umowy z klubem, umowy z organizatorem turnieju, umowy ze sponsorami) implikuje szereg konsekwencji na gruncie prawa, nie tylko dla samego niepełnoletniego gracza, ale także dla jego przedstawiciela prawnego/opiekuna prawnego.
