Niemal codziennie słyszę: „Panie Mecenasie, ile mamy czasu?”, „Do kiedy należy wnieść apelację?, „Kiedy przedawni się moje zobowiązanie podatkowe?”. Czas. Dotyczy każdego, nikogo nie omija. Również ustawodawcy, który dość precyzyjnie wskazuje terminy w jakich swoich interesów pilnować ma obywatel oraz terminy w jakich sprawy załatwiać ma Państwo.
Zacznijmy od terminów dotyczących Państwa. Zgodnie z KPA załatwienie sprawy nie powinno trwać dłużej niż miesiąc, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Z kolei KPC nie reguluje terminu załatwienia sprawy cywilnej, wskazuje jedynie, że pisemne uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie dwutygodniowym od dnia zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. W sprawie zawiłej można odroczyć termin do 30 dni. Procedura sądowoadministracyjna przewiduje podobne zasady jak postępowanie cywilne. Procedura karna zakłada, że podstawowy termin na sporządzenie uzasadnienia wyroku wynosi 14 dni od daty złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia, ale już w sprawie zawiłej, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony. Teoretycznie, są to bardzo krótkie terminy.
A jak to wygląda od strony obywatela? Obywatel zasadniczo na wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej ma 14 dni od dnia jej doręczenia. Podobnie jest w procedurze cywilnej, gdzie termin na wniesienie apelacji od orzeczenia kończącego postępowanie wynosi 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia (chyba, że podobnie jak w przypadku procedury administracyjnej mamy do czynienia z zażaleniem na postanowienie, gdzie mamy tylko 7 dni na wniesienie środka zaskarżenia). Procedura karna ma podobne założenia. W procedurze sądowodministracyjnej termin na wniesienie skargi do sądu jest nieco dłuższy i wynosi 30 dni (co wiąże się z nieco innymi kompetencjami i zadaniami sądów administracyjnych).
Porównując terminy dotyczące Państwa i obywatela wygląda na to, że ustawodawca sprawiedliwie ustalił terminy dla każdej ze stron postępowania. Ale… no właśnie, to ale pada zbyt często, gdy sprawa administracyjna przeciąga się w nieskończoność z uwagi na jej „skomplikowany charakter”, a uzasadnienie wyroku „pisze się” kilka miesięcy. Terminy dotyczące Państwa mają bowiem charakter instrukcyjny i choć obywatelowi zostały zagwarantowane środki na dochodzenie odpowiedzialności z tytułu „bezczynności” organu, to w praktyce ich zastosowanie najczęściej pozostaje ekonomicznie niezasadne.
Jeżeli obywatel „spóźni” swój termin, to najczęściej jego sprawa, tj. odwołanie bądź apelacja zostają odrzucone – czyli mówiąc prościej nie zostaną merytorycznie rozpoznane.
Zasady są więc proste. Ty obywatelu powinieneś jako jednostka pilnować bezwzględnie terminów, które cię dotyczą pod rygorem pominięcia twoich interesów, a zorganizowana machina, jaką jest Państwo ma tzw. „fory” związane z jej władczym charakterem działania.
I choć wydaje się, że puenta tego bloga powinna prowadzić do wniosku, że takie ustalenie rozkładu „interesów” Państwa i obywatela jest niesprawiedliwe i nie uwzględnia potrzeb jednostki, to jednak w mojej ocenie mimo wszystko spełnia zasady demokratycznego państwa prawa. Państwo, to nie tylko aparat administracyjny, ale też suma indywidualnych interesów, które powinny się do siebie dopasować. Instrukcyjny charakter terminów, które dotyczą sfery imperium jest przejawem takiego dopasowania. Jak wynika bowiem z praktyki, osoby z aparatu administracji są nierzadko przeciążone nadmiarem spraw, które obsługują i gdyby się miały „dopasować” do terminów ustawowych, to nastąpiłoby do ze szkodą zarówno dla ich samych, jak i interesów osób, które obsługują. Pewnie padną głosy, że skoro mamy do czynienia z przeciążeniem aparatu urzędniczego, to powinno zatrudnić się więcej osób, zmienić prawo, uprościć procedury, etc. Tylko, że znając życie, terminy i tak byłyby „instrukcyjne”.
A tak, osoby takie jak ja, mają możliwość wykazania, że formalizm w stosowaniu wydawać by się mogło bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa nie zawsze jest zasadny. Koniec.
