Jakiś czas temu pisałem o skutkach ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu, gdzie wskazywałem, że co do zasady ustanowienie służebności przesyłu w drodze nieodpłatnej czynności prawnej generuje dla przedsiębiorstwa przesyłowego przychód podlegający opodatkowaniu, chyba że taka służebność powstała w drodze zasiedzenia.
W dzisiejszym wpisie wyjaśniam zasady, na jakich sądy administracyjne rozpoznają, czy w danym przypadku powstał dla danego przedsiębiorcy przesyłowego przychód podlegający opodatkowaniu.
Generalny mechanizm, jaki można wywieść ze stanowiska sądów administracyjnych, mówi, że użyte w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych określenie "otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw" należy rozumieć, jako niewywołujące przychodu w sytuacji, gdy czynność prawna jest ze swej istoty zawsze nieodpłatna (np. nabycie następuje w drodze zasiedzenia służebności przesyłu lub gdy podatnik, korzystając z zasady swobody umów i kształtowania swej sytuacji prawnej, dokonuje czynności prawnej nieodpłatnie, w drodze umowy lub ugody sądowej). Przychód zaś powstawałby w takich przypadkach, gdy podatnik zmieniając charakter czynności prawnej odpłatnej, dokonuje jej jako nieodpłatnej. W takim przypadku z istoty rzeczy powinien liczyć się na gruncie prawa podatkowego z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi (por. wyrok NSA z dnia 24 marca 2015 r., sygn. II FSK 503/13).
Jak wskazuje się w orzecznictwie, nabycie służebności przesyłu przez zasiedzenie (art. 305[4] Kodeksu cywilnego w związku z art. 292 i art. 172 § 1 i 2 Kc) jest nabyciem zawsze nieodpłatnym i z tego względu nie może prowadzić po stronie przedsiębiorcy na rzecz, którego służebność ta została ustanowiona, do powstania przychodu opodatkowanego (tak w wyroku NSA z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. II FSK 1715/11).
Przykładowo za nieopodatkowane uznać należy także zdarzenie polegające na zawarciu przez przedsiębiorstwo przesyłowe umowy przyłączeniowej z podmiotami, u których kończy się sieć przesyłowa. Jest to specyficzna sytuacja, w której następuje zaspokojenie ściśle oznaczonego interesu właściciela nieruchomości, tj. zapewnienie mu dostawy np. płynów, pary, gazu, energii elektrycznej, czy innych mediów dostarczanych za pomocą infrastruktury przesyłowej. W takim przypadku przedsiębiorstwo przesyłowe zawiera umowę ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu nie po to, aby zapewnić dalszym odbiorcom dostawę mediów, ale po to, by umożliwić odbiorcy finalnemu odbiór poprzez zainstalowanie odpowiednich urządzeń (por. wyrok NSA z dnia 24 marca 2015 r., sygn. II FSK 503/13).
Z kolei za opodatkowane po stronie przedsiębiorcy przesyłowego należy uznać te wszystkie sytuacje, w wyniku których następuje ustanowienie na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego nieodpłatnej służebności przesyłu w drodze umownej (art. 245 Kodeksu cywilnego) w celu wybudowania na obcym gruncie urządzeń przesyłowych albo w celu zapewnienia sobie eksploatacji już istniejących lub planowanych do wybudowania urządzeń (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. I SA/Gl 1047/14, orzeczenie nieprawomocne).
Jak widać, choć nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego nie generuje dla niego obowiązku zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia, w pewnych sytuacjach może sprokurować konieczność zapłaty podatku, na skutek rozliczenia przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
