Spory sportowe w większości przypadków rozstrzygane są w drodze arbitrażu, za pośrednictwem trybunałów sportowych, ale chociaż arbitraż jest często bardziej skutecznym i poufnym sposobem rozwiązywania sporów niż postępowanie sądowe, nadal może być czasochłonny i kosztowny. Jest to szczególnie ważne w sporcie, ponieważ strony często wymagają szybkiego i oszczędnego rozwiązywania sporów.
Mediację można zorganizować bardzo szybko, a zatem może stanowić ona szybszą i tańszą alternatywę dla arbitrażu, mając jednocześnie prywatny i poufny charakter. Mediacja to także świetna okazja dla stron, aby przejąć inicjatywę i samodzielnie rozwiązać problemy w swojej sprawie, zamiast stać na uboczu procesu, podczas gdy sędzia podejmuje decyzje mające wpływ na kariery sportowców lub funkcjonowanie podmiotów sportowych.
Nie ma gwarancji, że mediacja zakończy się ugodą, ale generalnie ma ona wysoki wskaźnik powodzenia. Odwołując się do naszej krajowej rzeczywistości, statystyki udostępnione przez Ministerstwo Sprawiedliwości w ramach badań na przestrzeni lat 2006-2020 r. ewidentnie wskazują, iż liczba skutecznych mediacji wzrosła w roku 2020 ponad dwukrotnie z 3 836 w roku 2013 do 7 963 i wzrastała nadal – I półrocze 2021 roku to 4 937 skutecznych mediacji[1].
Nawet jeśli mediacja nie zakończy się ugodą, nadal istnieje prawdopodobieństwo, że zrozumienie stanowiska drugiej strony, zawężenie kwestii spornych i wyważenie opinii mediatora na temat meritum sprawy przyniesie korzyści.
Większość spraw związanych ze sporami sportowymi nadaje się do mediacji, szczególnie w przypadkach, w których wymagane jest szybkie rozwiązanie, strony prawdopodobnie będą ze sobą rozmawiać w przyszłości, nawet gdy negocjacje ugodowe zakończą się niepowodzeniem. Tak naprawdę tylko sprawy dyscyplinarne nie nadają się do mediacji, ponieważ organy zarządzające dążyłyby do nałożenia lub utrzymania sankcji w wyniku naruszeń przepisów.
Strony mediacji są zasadniczo gotowe do wspólnej pracy nad rozwiązaniem. W szczególności mediacja sportowa będzie korzystna w sporach, w których zaangażowane strony będą czerpać korzyści z relacji nawet po rozwiązaniu sporu. Wiele sporów sportowych dotyczy klubów i sportowców, którzy są w związku od dłuższego czasu i będą się spotykać regularnie również po rozstrzygnięciu sporu. Ponieważ wynik jest osiągany przez współpracujące strony i jest wzajemnie akceptowalny, zgodność z umową zawartą w mediacji jest zwykle wysoka. To dodatkowo obniża koszty, ponieważ strony nie muszą zatrudniać pełnomocnika do wymuszenia przestrzegania umowy. Porozumienie zawarte w drodze mediacji jest jednak w pełni wykonalne w sądzie.
Spotkanie w ramach mediacji sportowej tradycyjnie odbywa się stacjonarnie, w salach spotkań mediatora, albo w innych odpowiednich pomieszczeniach. Po pandemii Covid-19 powszechne stało się przeprowadzanie mediacji cyfrowej i istnieje kilka rozwiązań, które dobrze nadają się do mediacji. Strony mogą wybrać, czy chcą uczestniczyć w mediacji sportowej z prawnikiem, co zwykle jest wyjaśniane przed spotkaniem, ponieważ może to spowodować brak równowagi, jeśli tylko jedna ze stron jest reprezentowana przez pełnomocnika. Jeżeli prawnicy uczestniczą w mediacji, w każdym przypadku należy mieć świadomość, że jego rola w mediacji sportowej różni się od tej w procesie przed sądem. Podczas gdy prawnik podczas rozprawy skupi się na przedstawieniu dowodów i argumentów, które przekonają sędziego, że jego klient powinien wygrać, o tyle w mediacji sportowej uwaga będzie skupiona na interesie stron, a nie na prawie. Prawnicy, którzy są świadomi swojej roli w mediacji sportowej, często będą mogli pomóc w zwiększeniu możliwości tworzenia dobrych rozwiązań.
Jeśli mediacja sportowa się nie powiedzie, mediacja może być nadal przydatna dla stron. Poprzez mediację strony uzyskują wgląd w poglądy drugiej strony, co może przyczynić się do osiągnięcia porozumienia na późniejszym etapie.
Rosnąca liczba sporów w sporcie oraz potrzeba szybkiego i efektywnego kosztowo rozstrzygania tych spraw w sposób prywatny oznacza, że zawsze należy brać pod uwagę mediację i zaleca się, aby klauzule zawarte w umowach dot. rozstrzygania sporów odnosiły się do ugodowych rozwiązań.
Mediacja jako skuteczne narzędzie rozstrzygania sporów w sporcie powinna być szeroko wspierana również przez państwo. Konieczne jest podnoszenie świadomości korzyści wśród sportowców, klubów, stowarzyszeń i wskazywanie dostępnych zasobów wielopoziomowego systemu rozwiązywania konfliktów, dlatego też należy poprzez organizowanie szeregu spotkań, konferencji w tematach mediacji w ramach środowiska sportowego propagować pojednawcze uzgodnienia.
Sport musi dążyć do czystej rywalizacji, w której nie ma miejsca na spory. Mediacja daje nadzieję na szybkie i sprawniejsze eliminowanie przeszkód w prowadzeniu wydarzeń sportowych, rozwoju karier, ale przede wszystkim kształtuje i edukuje najmłodszych, którzy dopiero zaczynają swoja przygodę ze sportem, a zdajemy sobie sprawę jak ciężko uodpornić się na pokusy, które wiążą się ściśle z wszechobecnymi pieniędzmi, które niestety w znaczący stopniu kształtują dzisiejsze relacje w sporcie.
[1] Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej, Departament Strategii i Funduszy Europejskich, Ministerstwo Sprawiedliwości, Postępowanie mediacyjne w świetle danych statystycznych, sądy rejonowe i okręgowe w latach 2006-2020 oraz I półroczu 2021 roku, Warszawa 2021 r. (dostęp: 15.10.2021 r.).
