Nierzadko okazuje się, że prowadzona egzekucja z nieruchomości nie doprowadza do zaspokojenia egzekwowanych należności nawet w części, bowiem nieruchomości dłużników nie są sprzedawane w wyniku egzekucji komorniczej z powodu braku kupujących. W takiej sytuacji jednym z możliwych rozwiązań, które warto wziąć pod uwagę jest przejęcie przez wierzyciela licytowanej nieruchomości na własność. Oczywiście jest to decyzja biznesowa wierzyciela, jednak w niektórych przypadkach lepiej stać się właścicielem nieruchomości niż pozostać z tytułem wykonawczym i postanowieniem o bezskutecznej egzekucji, szczególnie gdy mamy do czynienia z wierzytelnością o znacznej wartości.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przejęcie nieruchomości dłużnika przez wierzyciela może nastąpić po drugiej bezskutecznej licytacji nieruchomości – uprawnienia takie przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi, przy czym przejęcie może nastąpić w cenie nie niższej od 2/3 sumy oszacowania. Stosownie do art. 968 § 1 KPC wierzyciel przejmujący nieruchomość może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia.
Jak stanowi przepis art. 984 § 2 KPC w przypadku chęci nabycia nieruchomości wierzyciel powinien złożyć wniosek o przejęcie nieruchomości do sądu w terminie tygodnia po licytacji, składając jednocześnie rękojmię, chyba że ustawa go od niej zwalnia. Należy przy tym pamiętać, że termin do złożenia wniosku biegnie od dnia licytacji, a nie od dnia doręczenia pisemnego zawiadomienia od komornika o bezskutecznej drugiej licytacji nieruchomości. Jeżeli natomiast kilku wierzycieli składa wniosek o przejęcie, pierwszeństwo przysługuje temu, kto zaofiarował cenę wyższą, a przy równych cenach - temu, czyja należność jest większa.
„Gdy przejęcie nieruchomości na własność ma nastąpić po niedojściu do skutku drugiej licytacji, sąd udzieli przybicia na rzecz przejmującego nieruchomość po wysłuchaniu wnioskodawcy oraz uczestników, jeżeli stawią się na posiedzenie. Po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności” (art. 989 i art. 998 § 1 KPC). Warto zaznaczyć, że prawomocne postanowienie sądu o przysądzeniu własności przenosi własność nieruchomości na nabywcę – wierzyciela i jest podstawą do ujawnienia prawa własności w księdze wieczystej. Natomiast od chwili uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości na rzecz wierzyciela, który nieruchomość przejął, należą do niego pożytki z nieruchomości. W tym samym momencie wygasają także co do zasady wszelkie prawa i skutki ujawnienia praw i roszczeń osobistych ciążące na nieruchomości.
