Od czasu gdy w czerwcu 2015 roku Minister Finansów w interpretacji ogólnej (PT1.050.1.2015.LJU.19) uznał, że czynności wykonywane przez komorników sądowych podlegają opodatkowaniu 23% podatkiem VAT, komornicy zaczęli podwyższać naliczane w postępowaniu egzekucyjnym opłaty o wartość podatku. Od tego również czasu istnieją spore kontrowersje wokół takiego sposobu naliczania podatku VAT od opłaty egzekucyjnej.
Niedawno w tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy, bowiem 7 lipca 2016 r. wydał uchwałę (sygn. III CZP 34/16) o następującej treści: „Komornik sądowy, określając wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, nie może podwyższyć opłaty egzekucyjnej, ustalonej na podstawie art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 790 ze zm.), o stawkę podatku od towarów i usług”. Zdaniem Sądu Najwyższego komornicy nie mogą przerzucać obciążeń podatkowych na dłużników i przekraczać maksymalnych stawek. Sąd zwrócił uwagę, że w art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wysokość opłat jest ściśle ustalona, a ich górne granice nie mogą być zwiększone. W związku z tym, podstawą opodatkowania nie może być ustawowo określona wysokość opłaty, bowiem opłata ta winna już zawierać podatkowe obciążenia. Jeśli kwota jest należna, to trzeba ją liczyć metodą stu, a nie od stu. Taki pogląd wynika choćby z ustawy o cenach. Jeśli cena pobierana jest w wysokości ustalonej i nie ma wzmianki o pobraniu VAT, to należy przyjąć, że ten podatek jest wliczony w cenę. Jednocześnie Sąd Najwyższy zastrzegł, że wypowiada się tylko w zakresie zadanego pytania prawnego i uchwała nie przesądza, czy podatek jest należny ani czy ubiegłoroczna interpretacja ministra finansów, która nakłada na komorników obowiązek odprowadzania VAT od opłat, jest prawidłowa.
Mimo powyższej uchwały wydaje się, że Sąd Najwyższy nadal ma wątpliwości w zakresie sposobu naliczania podatku VAT od opłaty egzekucyjnej, gdyż niedawno przekazał do rozstrzygnięcia powiększonemu (siedmioosobowemu) składowi Sądu Najwyższego zagadnienie prawne dotykające właśnie tej kwestii. Natomiast przed sądami administracyjnymi równolegle toczy się spór odnośnie rozstrzygnięcia kwestii czy komornicy w ogóle są podatnikami VAT. W wyroku Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Łodzi z dnia 6 lipca 2016 r. (sygn. akt I SA/Łd 338/16) WSA stwierdził bowiem, że komornicy w ogóle nie są podatnikami podatku VAT. Podobne stanowisko zostało wyrażone również w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 czerwca 2016 r. (sygn. akt: I SA/Po 309/16). Obecnie sprawa została przekazana do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który (podobnie jak Sąd Najwyższy) stwierdził, że zagadnienie budzi poważne wątpliwości i przekazał je do rozpoznania powiększonemu składowi tego sądu. Należy mieć nadzieję, że w najbliższym czasie kwestia naliczania podatku VAT od opłaty egzekucyjnej zostanie ostatecznie rozstrzygnięta.
