Dzisiejszy wpis jest na wyrost, bo dotyczy pojedynczego wyroku, ale jakże wymownego w swej treści. Chodzi mianowicie o wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Opolu z dnia 27 października 2020 r. (sygn. II SA/Op 219/20). Wyrok jest nieprawomocny, ale zachęcam do analizy jego treści.
W telegraficznym skrócie, w sprawie chodziło o skargę na decyzję Opolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego utrzymującą w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Prudniku o wymierzeniu przedsiębiorcy kary pieniężnej w kwocie 10 000 zł za niezastosowanie się w dniu 22 kwietnia 2020 r. do obowiązku czasowego ograniczenia prowadzenia przez przedsiębiorców działalności związanej z fryzjerstwem, wprowadzonego w związku z wystąpieniem epidemii COVID 19.
Decyzja organu pierwszej instancji (podtrzymanej następnie przez organ odwoławczy) oparta została na notatce urzędowej z Komisariatu Policji, z której wynikało, że w dniu 22 kwietnia 2020 r. przedsiębiorca w zakładzie fryzjerskim dokonywał strzyżenia klienta. Autor notatki podkreślił, że w chwili podjęcia interwencji przez Policję fryzjer-przedsiębiorca, jak i jego klient, nie stosowali się do obowiązku zakrywania ust i nosa. Po zakończonej interwencji skarżący zaprzestał działalność i zamknął zakład. Zdaniem sporządzającego notatkę, zachowanie przedsiębiorcy naruszało przepisy prawa dotyczące "przemieszczania się osób" oraz "innego zachowania", czyli "zakazu prowadzenia działalności związanej z fryzjerstwem i pozostałymi zabiegami kosmetycznymi oraz obowiązku zakrywania przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki albo kasku ochronnego ust i nosa w obiektach handlowych i usługowych". Autor notatki zaznaczył także, że przedsiębiorca ukarany został mandatem karnym 500 zł za podobne zachowanie 8 kwietnia 2020 r. Następnie PPIS w dniu 28 kwietnia 2020 r. wszczął postępowanie administracyjne o nałożenie kary pieniężnej, za niezastosowanie się w dniu 22 kwietnia 2020 r. do ograniczenia, polegającego na całkowitym zakazie prowadzenia przez przedsiębiorców działalności związanej z fryzjerstwem, określonego w § 8 ust. 1 pkt 1 lit. g) oraz § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 r. poz. 697 ze zm.).
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w/w wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję organu drugiej instancji oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji, umarzył postępowanie administracyjne w całości oraz zasądził na rzecz przedsiębiorcy koszty postępowania.
Sąd uzasadnił swe rozstrzygnięcie następującymi argumentami. W ocenie WSA w Opolu „rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r., wydane na podstawie art. 46a i art. 46b pkt 1-6 i 8-12 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie spełnia konstytucyjnego warunku jego wydania na podstawie upoważnienia ustawowego zawierającego wytyczne dotyczące treści aktu wykonawczego. Ustawodawca w treści wskazanych wyżej upoważnień ustawowych nie zawarł wskazówek dotyczących materii przekazanej do uregulowania w kwestionowanym rozporządzeniu. (…)”
Dalej Sąd wskazywał, że „wprowadzone zostały czasowe ograniczenia prowadzenia przez przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców określonej w tych przepisach działalności sprowadzające się w istocie do zakazu tej działalności. Taką regulację zawiera rozporządzenie z dnia 19 kwietnia 2020 r. i zawierały także poprzedzające je rozporządzenia Rady Ministrów: z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U. 2020 r. poz. 566 ze zm.), i z dnia 10 kwietnia 2020 r. (Dz.U. 2020 r. poz. 658), którymi także wprowadzano ograniczenia działalności gospodarczej, jednocześnie ustalając, że ograniczenia polegają na całkowitym zakazie prowadzenia określonej tam szczegółowo działalności gospodarczej. W kontekście tych ograniczeń i zakazów wskazać należy, że upoważnienie ustawowe zawarte w art. 46 ust. 4 pkt 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi zezwalało Radzie Ministrów (art. 46b pkt 1 tej ustawy) na ustanowienie w rozporządzeniu czasowego ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy. Rada Ministrów mogła również na podstawie art. 46a i art. 46b pkt 2 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wprowadzić czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców. Jednak oba te upoważnienia ustawowe pozwalają wyłącznie czasowo ograniczyć prowadzenie działalności gospodarczej, nie pozwalają one natomiast na przyjęcie zastosowanej w rozporządzeniach konstrukcji prawnej polegającej na ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej poprzez jej zakazanie. Ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej (rozumiane jako stan kiedy działalność może być prowadzona po spełnieniu określonych warunków) nie jest równoznaczne z zakazem jej prowadzenia (czyli stanem kiedy działalność gospodarcza danego rodzaju w ogóle nie może być prowadzona). Żaden przepis upoważnień ustawowych zawartych w art. 46 ust. 4 i art. 46b ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie zawiera umocowania do określania w rozporządzeniu zakazów prowadzenia działalności gospodarczej. Rada Ministrów upoważniona była wyłącznie do wprowadzenia rozporządzeniem ograniczeń w zakresie korzystania z wolności działalności gospodarczej. W tym więc zakresie kontrolowane rozporządzenie zostało wydane bez upoważnienia ustawowego, nie wykonuje też ustawy, gdyż wprowadza do systemu prawnego treści nieznane ustawie, w tym przypadku wprowadza nieznany ustawie zakaz prowadzenia działalności gospodarczej ze względu na stan epidemii. Dlatego też w tej części opisane rozporządzenie narusza art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, nie spełniając też konstytucyjnych warunków wymaganych dla relacji zachodzących pomiędzy ustawą a rozporządzeniem. Treść rozporządzenia wkracza także w materię konstytucyjną regulowaną art. 22 Konstytucji RP, z którego wynika, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Niewątpliwie konieczność zwalczania epidemii mieści się w kategorii ważnego interesu publicznego, uzasadniającego w drodze ustawy ograniczenie wolności działalności gospodarczej. Można przyjąć, że takie ograniczenie jest dopuszczalne do wprowadzenia przy zastosowaniu omawianych już odpowiednich upoważnień ustawowych zawartych w art. 46 ust. 4 pkt 3 i art. 46b pkt 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zdaniem Sądu nawet przy przyjęciu, że oceniane nakazy, zakazy i ograniczenia wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z 19 kwietnia 2020 r., zostały wprowadzone prawidłowo i mają umocowanie ustawowe, to zaskarżone decyzje nie mogłyby się ostać z uwagi na naruszenie podstawowych zasad postępowania dowodowego obowiązujących w procedurze administracyjnej.”
Niestety, organy nakładające na przedsiębiorcę karę administracyjną nie przeprowadziły rzetelnie postępowania dowodowego, co w konsekwencji skutkowało uchyleniem przez Sąd zaskarżonej decyzji odwoławczej oraz poprzedzającej jej decyzji I instancji. Jednocześnie Sąd stwierdził, że brak jest podstaw do kontynuowania w sprawie postępowania administracyjnego, co oznacza, iż wystąpiła przesłanka uzasadniająca umorzenie postępowania administracyjnego.
Jak wspomniałem, wyrok nie jest prawomocny, a jego losy będą pewnie śledzone przez liczną rzeszę poszkodowanych pandemią koronawirusa przedsiębiorców.
