Na ostatnim posiedzeniu Zarząd Polskiego Związku Piłki Nożnej podjął ważne decyzje w kwestii licencji dla sędziów piłkarskich. Uchwałą nr VI/75 z dnia 23 maja 2022 roku (dalej: „Uchwała”) Zarząd PZPN określił nowe zasady przyznawania, odmowy przyznania, przedłużania, zawieszania lub pozbawiania licencji uprawniających do prowadzenia zawodów piłki nożnej przez sędziów. Przedmiotowa Uchwała swoim zakresem obejmuje również sędziów futsalu oraz piłki nożnej plażowej.
Podjęcie Uchwały zmierza przede wszystkim w kierunku ujednolicenia i skonsolidowania przepisów w tym zakresie. W tym celu na mocy Uchwały podjęto również decyzje o uchyleniu Uchwały Zarządu PZPN nr IV/74 z 19.04.2012 r. w sprawie licencji dla sędziów piłkarskich, ze zmianami przyjętymi uchwałami: nr II/72 z 20.02.2013 r., nr VII/185 z 20.06.2013 r., nr VIII/142 z 13.08.2014 r., nr VI/90 z 13.05.2015 r., nr IX/146 z 4.11.2020 r. Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej.
Czym właściwie jest licencja i kto ją wydaje?
Przez licencję sędziego piłkarskiego zgodnie z § 2 Uchwały należy rozumieć zezwolenie udzielane sędziemu na prowadzenie zawodów piłkarskich na odpowiednim poziomie rozgrywkowym.
Organem uprawnionym do przyznawania, odmowy przyznania, zawieszenia lub pozbawienia licencji sędziego w rozgrywkach piłki nożnej prowadzonych w Polsce jest Polski Związek Piłki Nożnej. Jednocześnie PZPN zdecydował się na przeniesienie wykonania powyższych kompetencji na rzecz Wojewódzkich Związków Piłki Nożnej (§ 5-6 Uchwały). W szczególności, o przyznaniu lub odmowie przyznania licencji decyduje Kolegium Sędziów danego Wojewódzkiego Związku Piłki Nożnej. Jedynie pozbawienie licencji sędziego piłkarskiego leży w wyłącznej gestii PZPN.
Co istotne, licencję sędziego na dany poziom rozgrywek przyznaje się na okres jednego sezonu rozgrywkowego (§ 8 Uchwały).
Jakie wymogi trzeba spełnić, aby zostać sędzią?
Uchwała w § 7 wskazuje jasne warunki dla kandydatów na sędziego prowadzącego zawody. Sędzią prowadzącym zawody piłki nożnej i/lub futsalu i piłki plażowej może być osoba, która łącznie spełnia następujące warunki:
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych;
- odbyła kurs sędziowski zakończony stosownym egzaminem;
- posiada ważną licencję sędziego odpowiedniej lub wyższej kategorii uprawniającą do prowadzenia zawodów na danym poziomie rozgrywkowym.
W przypadku pierwszego wymogu PZPN zdecydował się zrobić wyłom od tej generalnej zasady, dopuszczając możliwość, że sędzią prowadzącym zawody może być osoba, która ukończyła 16 lat, z zastrzeżeniem jednak, że w przypadku gdy osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych podejmuje czynności, które dla swej ważności wymagają pełnej zdolności do czynności prawnych, czynność taka będzie wymagała zatwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego takiego sędziego.
W jaki sposób ubiegać się o licencję?
Podstawowym wymogiem formalnym jaki należy spełnić ubiegając się o licencję jest złożenie wniosku o przyznanie licencji. Wniosek taki należy złożyć do Kolegium Sędziów macierzystego Związku Piłki Nożnej. Należy też pamiętać, że złożenie wniosku o przyznanie licencji przez sędziego jest jego dobrowolną deklaracją pełnej dyspozycyjności wobec PZPN w obsadzaniu do prowadzenia zawodów (§ 3 Uchwały).
Wniosek (którego wzór stanowi załącznik nr 1 do Uchwały), zgodnie z § 11 ust. 1 Uchwały powinien zawierać przede wszystkim:
- imię i nazwisko, datę urodzenia, nr pesel oraz adres zamieszkania wnioskodawcy;
- określenie klasy rozgrywkowej, o jaką wnioskuje;
- oświadczenie o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystaniu z pełni praw publicznych;
- stosowne zgody, zgodnie z art. 6 ust. 1 lit a) RODO;
- akceptację obowiązku informacyjnego zgodnego z Art. 13 RODO.
Dodatkowo, do wniosku należy również dołączyć:
- 2 zdjęcia,
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia umożliwiającego pełnienie funkcji sędziego piłki nożnej,
- kopie polisy ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków związanych z funkcją sędziego,
- potwierdzenie dokonania opłaty licencyjnej.
Opłaty za licencję sędziego ustalił Zarząd PZPN dla poszczególnych lig i klas rozgrywkowych. Szczegółowe stawki zawiera załącznik nr 2 do Uchwały. Tytułem przykładu wskażmy, że sędzia zawodowy za wydanie licencji sędziowskiej musi liczyć się z wydatkiem rzędu 1500 zł, asystent zawodowy 700 zł, sędzia chcący sędziować na poziomie III ligi - 300 zł, IV ligi - 200 zł, a w klasie okręgowej - 150 zł, w klasie A – 120 zł, w klasie B i C – 100 zł. Co istotne, gdy dany sędzia znajduje się na kilku listach klasyfikacyjnych, to w takim przypadku uiszcza opłatę tylko za jedną ligę/klasę rozgrywkową, ale za tą, która przewiduje wyższą opłatę.
Sam proces licencyjny rozpoczyna się od dnia 1 czerwca każdego roku, z zastrzeżeniem sędziów ubiegających się o licencję po raz pierwszy (§ 11 ust. 7 Uchwały).
Może zdarzyć się też tak, że na skutek złożonego wniosku o przyznanie licencji Kolegium Sędziów Wojewódzkiego Związku Piłki Nożnej lub Kolegium Sędziów Polskiego Związku Piłki Nożnej wyda decyzję w sprawie odmowy przyznania licencji. Nie oznacza to jednak jeszcze przekreślenia szans na uzyskanie licencji. Od takiej decyzji przysługuje bowiem zgodnie z § 10 ust. 2 Uchwały odwołanie do Zarządu właściwego WZPN lub Zarządu PZPN (tylko w przypadku sędziów zawodowych oraz sędziów nie posiadających obywatelstwa polskiego).
Kolegia Sędziów Wojewódzkich Związków Piłki Nożnej prowadzą ewidencje przyznanych licencji i publikują je na stronach internetowych. Zakres publikowanych informacji obejmuje imię i nazwisko sędziego oraz miasto. To, że dany sędzia widnieje w tej ewidencji stanowi domniemanie, że posiada on ważną licencję w danym sezonie (§ 12 ust. 1 Uchwały).
Jeśli chodzi o zawieszenie lub pozbawienie licencji sędziego to w tej kwestii Uchwała odsyła już do szczegółowego trybu wynikającego z Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN.
A co z wcześniej wydanymi licencjami na czas nieokreślony?
W drodze § 11 ust. 6 Uchwały utrzymano także w mocy ważność licencji sędziów piłki nożnej wydanych na czas nieokreślony na podstawie Uchwały nr IV/31 z 4 lipca 2000 roku Zarządu PZPN. W praktyce oznacza to, że sędziowie ci nie składają dokumentów licencyjnych przed kolejnymi sezonami, jednak zobowiązani są do wnoszenia odpłatności licencyjnej w wysokości określonej w załączniku nr 2 do Uchwały oraz przedstawienia kopii polisy ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków związanych z funkcją sędziego.
Na mocy Uchwały Zarząd PZPN określił jasne zasady w kwestii procedury licencyjnej sędziów. Co istotne jednak, Zarząd PZPN pozostawił sobie pewne pole manewru w szczególnych sytuacjach. W tym celu na mocy Uchwały przewidziano również, że w przypadkach niecierpiących zwłoki, ewentualnie w przypadku nadzwyczajnych zdarzeń, a w szczególności gdy wymaga tego dobro jednostki, Zarząd PZPN może wprowadzić uproszczenia w procedurze licencyjnej wprowadzonych Uchwałą.
