Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, wierzycielowi przysługuje prawo do rekompensaty za koszty odzyskania należności w wysokości 40 euro. Rekompensaty tej wierzyciel ma prawo dochodzić już od pierwszego dnia, w którym nabył prawo do naliczania odsetek za zwłokę, a więc od dnia, w którym należność stała się wymagalna. Niewielu wierzycieli korzysta jednak z tej możliwości, gdyż dochodzenie kwoty 40 euro w praktyce, mimo iż takie uprawnienie przysługuje od dwóch lat, budzi nadal wiele wątpliwości interpretacyjnych.
Ostatnia nowelizacja tej ustawy, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r. doprecyzowała kilka z nich, m.in. w art. 10 ust. 1 ustawy wyraźnie wskazano, że równowartość kwoty 40 euro przysługująca wierzycielowi z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności może być naliczona od transakcji handlowej. Warto w tym miejscu również wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego – uchwałę z dnia 11 grudnia 2015 r. (sygn. akt: III CZP 94/15), której przedmiotem były rozważania i odpowiedź na następujące pytania zadane przez Sąd Okręgowy :
„1. Czy rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 EURO, przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przysługuje wierzycielowi mimo, że kosztów odzyskania należności faktycznie nie poniósł?
2. Czy konieczną przesłanką do uznania roszczenia o zapłatę 40 EURO za zasadne jest zastrzeżenie w umowie lub wezwaniu do zapłaty terminu płatności przekraczającego 30 dni?”
Sąd Najwyższy ostatecznie podjął uchwałę o następującej treści: „Rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro, przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. 2013, poz. 403), przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 tej ustawy”.
Podsumowując, roszczenie o zapłatę kwoty 40 euro tytułem rekompensaty za odzyskanie należności jest wymagalne niezależnie od faktycznego poniesienia przez wierzyciela jakichkolwiek kosztów dochodzenia należności - wierzyciel musi jedynie wykazać, że dłużnik opóźnił się w wykonaniu zobowiązania pieniężnego. Przy czym należy pamiętać, że we wszystkich sprawach sąd uprawniony jest do oceny, czy w ramach konkretnego przypadku roszczenie powoda nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 5 Kodeksu cywilnego).
