W dzisiejszym wpisie poruszę tematykę, która pojawia się w trakcie postępowań z wniosków właścicieli nieruchomości o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu, ale jak to bywa nie zawsze jest w sprawie rozpoznana.
Mowa tu będzie o nabyciu nieruchomości w drodze licytacji przewidzianej w przepisach o egzekucji cywilnej (art. 923 Kpc do art. 1003 Kpc). Tradycyjnie już posłużę się tu przykładem z orzecznictwa – dziś będzie to postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 18 września 2014 r., sygn. V CSK 533/13.
Stan faktyczny ustalony przez sądy był następujący. We wniosku o ustanowienie służebności wnioskodawcy podali, że własność nieruchomości podlegającej obciążeniu została im przysądzona w postępowaniu egzekucyjnym. Przez ich działkę przebiega linia energetyczna, stoi na niej również słup energetyczny. W 1974 r. poprzednik prawny uczestnika przyjął do użytkowania linię elektroenergetyczną przesyłową, której częścią jest ten słup. W 1978 r. został przeprowadzony kapitalny remont fragmentu tej linii.
Sąd Rejonowy uznał, że wniosek podlega uwzględnieniu, gdyż uczestnik nie dowiódł tego, iż nabył służebność przesytu przez zasiedzenie. Sąd Okręgowy rozpoznając apelację uczestnika postępowania zmienił orzeczenie i oddalił wniosek właścicieli nieruchomości, na skutek pozytywnie rozpoznanego zarzutu zasiedzenia. Zdaniem sądu drugiej instancji termin zasiedzenia służebności upłynął 31 grudnia 1994 r., przy zaliczeniu na korzyść uczestnika okresu jej posiadania przez poprzednika. W tej dacie zatem uczestnik nabył przez zasiedzenie służebność, której ustanowienia domagali się wnioskodawcy.
Rozpoznając kasację właścicieli nieruchomości Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Jak wskazał Sąd Najwyższy sądy obu instancji nie rozważyły, czy okoliczność nabycia nieruchomości w drodze licytacji mogła wpłynąć na skuteczność podniesienia przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności.
Po obszernym omówieniu zadań i celów jakie ustawodawca postawił przepisom omawiającym licytację nieruchomości w cywilnym postępowaniu egzekucyjnym Sąd Najwyższy stwierdził, że „przytoczone przepisy, wskazują na taki sposób uregulowania postępowania egzekucyjnego, który umożliwia ochronę interesu nabywcy w toku egzekucji. Nabywca ma możliwość zapoznania się ze stanem prawnym nieruchomości. W szczególności jest informowany o tym, które prawa i roszczenia nie wygasają - wbrew przyjętej regule - na skutek uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie przysądzenia własności. W uzasadnieniu uchwały z 22 listopada 2013 r., III CZP 69/13, BSN 2013, nr 12, s. 12-13, Sąd Najwyższy podkreślił, że podejmując decyzję o udziale w licytacji, osoba zamierzająca nabyć nieruchomość działa w zaufaniu do organów reprezentujących autorytet państwa. Nie ma podstaw do przyjęcia, że nabywca legitymujący się postanowieniem o przysądzeniu własności powinien liczyć się z prawami innych osób, które nie zostały przewidziane art. 1000 § 2, 3 i 4 Kpc oraz art. 1001 Kpc.”
Mając na uwadze powyższe stanowisko Sądu Najwyższego w nie tylko mojej ocenie zasadny jest wypływający z powołanego jak wyżej orzeczenia wniosek, iż nabycie nieruchomości w ramach przepisów, o których mowa w art. 923 Kpc do art. 1003 Kpc musi prowadzić do wygaśnięcia służebności (zarówno przesyłu, jak i podobnej w swej treści do służebności przesyłu), o ile ówczesny posiadacz tej służebności nie ujawni ich w trybie, o którym mowa w art. 1000 § 2, 3 i 4 Kpc oraz art. 1001 Kpc.
