Dzisiejszy wpis chciałbym poświęcić kwestii treści pełnomocnictw udzielanych w toku procesu. Zakres pełnomocnictwa procesowego wynika z treści art. 91 KPC. Z takiego pełnomocnictwa nie można więc automatycznie wyciągać upoważnienia pełnomocnika do przyjmowania oświadczeń materialnoprawnych kierowanych do strony, które byłyby dla niej niekorzystne. Inny jest bowiem zakres umocowania pełnomocnika wynikający z ustawy procesowej, a inny wynikający z ustaw materialnych.
Jak wskazuje się bowiem w orzecznictwie „pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z mocy prawa umocowania do złożenia ani też do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu”. Przy czym inną kwestią jest, czy „można przyjąć, iż zostało ono udzielone w sposób dorozumiany odnośnie złożenia takiego oświadczenia, gdyż jest to w interesie mocodawcy (zmierza do wygrania przez mocodawcę procesu). Dorozumiane udzielenie pełnomocnictwa nie może zaś dotyczyć przyjęcia takiego oświadczenia, bowiem oświadczenie to wywołuje dla strony niekorzystne skutki.” (tak w wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy z dnia 18 kwietnia 2014 r., sygn. VIII Ga 22/14, źródło: Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych).
Do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu konieczne jest zatem pełnomocnictwo szczególne lub doręczenie takiego oświadczenia stronie osobiście (zob. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 29 maja 2013 r. I ACa 89/13).
Mając na uwadze powyższe nieskuteczne procesowo będzie oświadczenie o potrąceniu złożone przez pełnomocnika strony w trakcie procesu bez wykazania, iż pełnomocnicy reprezentujący strony uprawnieni byli do złożenia i przyjęcia oświadczenia o potrąceniu (tak w wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy z dnia 18 kwietnia 2014 r., sygn. VIII Ga 22/14).
O tym kiedy oświadczenie o potrąceniu złożone w toku procesu będzie skuteczne wypowiadał się również Sąd Najwyższy, który wskazuje, iż „Skoro oświadczenie o potrąceniu może wywrzeć skutek dopiero z chwilą dojścia do adresata (art. 61 KC), to zawarte w odpowiedzi na pozew oświadczenie o potrąceniu doręczone jedynie nieumocowanemu do jego przyjęcia pełnomocnikowi powoda nie może być ocenione jako skuteczne, a przeciwne stanowisko narusza art. 91 KPC, 96 KC, 61 KC i 499 KC” (tak w wyroku SN z dnia 7 marca 2013 r., sygn. II CSK 476/12).
Powyższe kwestie związane ze skutecznością składania w toku innych oświadczeń o charakterze materialnoprawnym i ich odbioru przez pełnomocników procesowych powinny być w mojej ocenie rozpatrywane w podobny sposób. Wpływa to bowiem w sposób istotny na sytuację faktyczną stron i pominięcie rozpoznania tak błahej wydawać by się mogło sprawy jak zakres umocowania pełnomocnika przeważyć może szalę procesu (np. poprzez skuteczność, bądź nieskuteczność zarzutu potrącenia).
Stąd zarówno obowiązkiem pełnomocników stron, jak i sądu badającego sprawę jest każdorazowe sprawdzenie zakresu umocowania, celem uniknięcia błędnego rozpoznania zakresu udzielonego przez strony pełnomocnictwa.
